Branders
Als je tijdens of na een lange hike zin hebt in een lekker potje warm eten, dan kun je maar beter een goede brander bij je hebben. Maar ook bij branders geldt dat een goede brander alleen goed is voor bepaalde omstandigheden. Bij een korte dagwandeling in de Ardennen heb je nou eenmaal een andere brander nodig dan een tocht van twee weken door de Scandinavische bossen. Daarom heb ik hier informatie verzameld die je kunt gebruiken als je een brander wil aanschaffen.
De
volgende onderwerpen komen aan bod:
Soorten branders
Accessoires
Voor
branders kun je onder andere bij de volgende merken
terecht:
· Bushbuddy · Bushcooker · Campingaz · Cobb (BBQ) · Coleman · Esbit · Frendo ·GoSystem · Jetboil · Kelly Kettle · Kovea · Markill · mKettle · MSR · Optimus · Primus · Snow Peak · Solhuma · Trangia · Vargo Outdoors · Woodgas Stove · ZZ Manufacturing
· Bushbuddy · Bushcooker · Campingaz · Cobb (BBQ) · Coleman · Esbit · Frendo ·GoSystem · Jetboil · Kelly Kettle · Kovea · Markill · mKettle · MSR · Optimus · Primus · Snow Peak · Solhuma · Trangia · Vargo Outdoors · Woodgas Stove · ZZ Manufacturing
Soorten branders (naar brandstof)
BenzinebrandersHet grootste voordeel van benzinebranders is wel het feit dat benzine vrijwel overal te krijgen is. Daarnaast is de verbrandingswaarde van benzine zeer hoog en maakt het voor benzine niet echt uit dat je kookt terwijl het vriest: benzine brandt uitstekend, ook bij lage temperaturen. Hier staat echter als nadeel tegenover dat een benzinebrander vrijwel altijd moet worden voorverwarmd. Vrijwel altijd, want sommige benzinebranders kunnen door middel van een pompje de druk opvoeren, waardoor verstuiving vanzelf gebeurt. Benzinebranders zijn over het algemeen ook iets goedkoper dan andere branders.
SpiritusbrandersNet als benzine is ook spiritus goed verkrijgbaar. Het voordeel van spiritus als brandstof is dat je er geen buitensport-zaak of benzine-pomp voor hoeft te vinden. Vaak kun je al terecht bij kleine supermarkten. Daarnaast brandt spiritus stabiel en kun je het, net als benzine, ook bij lage temperaturen gebruiken. Als het echt koud is heb je echter wel een hulpstuk nodig om de brandstof voor te verwarmen. De meeste spiritusbranders werken gemakkelijk en ook bij stevige wind zijn ze gemakkelijk te hanteren.
GasbrandersGasbranders zijn het gemakkelijkst in hun gebruik: kraantje open, vuurtje er bij en koken maar. Ook het gewicht van een gasbrander is vaak dermate laag, dat hij gemakkelijk te vervoeren is. Een groot nadeel van gas is echter dat het niet zo goed verwarmt als benzine of petroleum en dus duurder is in het gebruik (voordat je eten gaar is, moet je immers langer koken). Daarnaast is een gasbrander over het algemeen niet geschikt voor lage temperaturen. Sommige gasmengsels (butaan/propaan) zijn iets meer geschikt voor het koudere weer, maar stelregel is dat je tijdens een strenge winter je gasbrander beter thuis kunt laten. Anders is het als je de speciale verwarm-pads gebruikt die verkocht worden: deze leg je onder het gastankje en daardoor wordt het gas voorverwarmd en is dus wel prima te gebruiken.
Petroleumbranders
De petroleumbrander is uit beeld aan het verdwijnen. Een belangrijke reden daarvan is natuurlijk dat andere (nieuwe) branders makkelijker en lichter zijn, maar ook dat petroleum slecht te verkrijgen is (in Azië echter weer wel). Daarnaast dient ook de petroleumbrander te worden voorverwarmd.
De petroleumbrander is uit beeld aan het verdwijnen. Een belangrijke reden daarvan is natuurlijk dat andere (nieuwe) branders makkelijker en lichter zijn, maar ook dat petroleum slecht te verkrijgen is (in Azië echter weer wel). Daarnaast dient ook de petroleumbrander te worden voorverwarmd.
MultifuelbranderDe naam zegt het al; deze branders branden op meerdere soorten brandstof. Ze worden dan ook steeds populairder in de buitensportwereld. Bij de meesten houdt het wijzigen van brandstof echter ook in dat je een ander hulpstukje nodig hebt. En die moet je dus wel net bij je hebben en niet kwijtgeraakt zijn. Zeker de laatste tijd komen er nieuwe branders op de markt die echt 'multi' zijn, simpelweg omdat ze niet alleen op benzine en diesel branden, maar ook op bijvoorbeeld gas. Uiteraard vraagt dat om een andere pomp, maar het is wel handig om geheel onafhankelijk te zijn van de brandstof die je kunt vinden.
Forced-air
solid fuel stove
De branders worden in Nederland nauwelijks gebruikt. Ze werken volgens het principe van een barbecue: als je maar hard genoeg blaast gaan de kolen vanzelf snel gloeien. Er zit een soort propeller onder de brandstof (hout, kurk, etc.) zodat binnen zeer korte tijd een zeer hoge temperatuur wordt bereikt. Voorbeelden zijn bijvoorbeeld de Markill Wilderness Stove en de Sierra Zip Stove. De voordelen spreken voor zich: er is altijd brandstof aanwezig (sprokkelhout is overal en altijd wel te vinden) en door de propeller kookt het water sneller. Nadeel is het feit dat de 'brandstof' voor de propeller (een batterij bijvoorbeeld) op kan raken tijdens je trip.
De branders worden in Nederland nauwelijks gebruikt. Ze werken volgens het principe van een barbecue: als je maar hard genoeg blaast gaan de kolen vanzelf snel gloeien. Er zit een soort propeller onder de brandstof (hout, kurk, etc.) zodat binnen zeer korte tijd een zeer hoge temperatuur wordt bereikt. Voorbeelden zijn bijvoorbeeld de Markill Wilderness Stove en de Sierra Zip Stove. De voordelen spreken voor zich: er is altijd brandstof aanwezig (sprokkelhout is overal en altijd wel te vinden) en door de propeller kookt het water sneller. Nadeel is het feit dat de 'brandstof' voor de propeller (een batterij bijvoorbeeld) op kan raken tijdens je trip.
Accessoires
Aanstekers
en lucifers
Het lijkt zo'n simpele gedachte, want tuurlijk heb je een aansteker of lucifer nodig om je brander aan te kunnen steken. Maar ook hier geldt dat niet elke aansteker of lucifer hetzelfde is. Moet je bijvoorbeeld tijdens je hike ook door het water of verwacht je een flinke regenbui onderweg, neem dan watervaste lucifers mee (gedoopt in kaarsvet) of neem ze mee in een waterdicht busje (busje van een fotorolletje is hier ideaal voor). Bij een niet afhoudende wind ben je blij met je stormvaste aansteker. Je kunt dan kiezen uit het oude type (zoals de zippo) of de nieuwere soorten met een gloeispiraal.
Het lijkt zo'n simpele gedachte, want tuurlijk heb je een aansteker of lucifer nodig om je brander aan te kunnen steken. Maar ook hier geldt dat niet elke aansteker of lucifer hetzelfde is. Moet je bijvoorbeeld tijdens je hike ook door het water of verwacht je een flinke regenbui onderweg, neem dan watervaste lucifers mee (gedoopt in kaarsvet) of neem ze mee in een waterdicht busje (busje van een fotorolletje is hier ideaal voor). Bij een niet afhoudende wind ben je blij met je stormvaste aansteker. Je kunt dan kiezen uit het oude type (zoals de zippo) of de nieuwere soorten met een gloeispiraal.
BrandstofWelke brandstof je koopt is natuurlijk afhankelijk van de brander die je gebruikt. Maar als je bijvoorbeeld een benzinebrander vult met gewone loodvrije benzine, dan zal hij snel verstopt raken. In zo'n geval doe je er beter aan om bijvoorbeeld Coleman Fuel te kopen. Bij gasbranders kun je kiezen uit verschillende gasmengsels (afhankelijk van temperatuur) en soort sluiting (doorprik of ventiel).
Windscherm
Zeker bij wind is het handig om een windscherm bij de hand te hebben. Je zet 'm om je brander heen en je vlam zal veel rustiger en constanter branden. Maar probeer het ook eens bij windstilte. Je zult zien dat een windscherm altijd helpt om de warmte beter te geleiden naar boven: naar je pannetje. Op die manier bespaar je dus ook nog eens brandstof.
Zeker bij wind is het handig om een windscherm bij de hand te hebben. Je zet 'm om je brander heen en je vlam zal veel rustiger en constanter branden. Maar probeer het ook eens bij windstilte. Je zult zien dat een windscherm altijd helpt om de warmte beter te geleiden naar boven: naar je pannetje. Op die manier bespaar je dus ook nog eens brandstof.
Onderdelen
Branders van de betere merken hebben vaak losse onderdelensets te koop. Deze sets bestaan dan uit een onderhoudssleuteltje en wat losse ventieltjes en nippeltjes. De onderdelensets zijn niet altijd even goedkoop, maar van onschatbare waarde als je twee loopdagen van de bewoonde wereld bent en je brander het begeeft.
Branders van de betere merken hebben vaak losse onderdelensets te koop. Deze sets bestaan dan uit een onderhoudssleuteltje en wat losse ventieltjes en nippeltjes. De onderdelensets zijn niet altijd even goedkoop, maar van onschatbare waarde als je twee loopdagen van de bewoonde wereld bent en je brander het begeeft.
Brandstofflessen
Let er bij de aanschaf van je brandstoffles op dat hij past op je brander. Het pompje van bijvoorbeeld je benzinebrander moet er naadloos op aansluiten, anders is de veiligheid ver te zoeken en is een flinke brand een kwestie van tijd. Een extra brandstoffles meenemen op langere hikes kan al helemaal geen kwaad. De weersomstandigheden kunnen namelijk veranderen, waardoor je ineens meer brandstof nodig blijkt te hebben dan aanvankelijk verwacht had. Ook wel iets om dus bij de aanschaf van je brander op te letten: kan deze brander worden aangesloten op de 'standaard'-flessen van bijvoorbeeld SIGG, Coleman of MSR?
Let er bij de aanschaf van je brandstoffles op dat hij past op je brander. Het pompje van bijvoorbeeld je benzinebrander moet er naadloos op aansluiten, anders is de veiligheid ver te zoeken en is een flinke brand een kwestie van tijd. Een extra brandstoffles meenemen op langere hikes kan al helemaal geen kwaad. De weersomstandigheden kunnen namelijk veranderen, waardoor je ineens meer brandstof nodig blijkt te hebben dan aanvankelijk verwacht had. Ook wel iets om dus bij de aanschaf van je brander op te letten: kan deze brander worden aangesloten op de 'standaard'-flessen van bijvoorbeeld SIGG, Coleman of MSR?
PannenOm te kunnen koken heb je naast een brander natuurlijk ook pannen nodig. En pannen zijn er in haast net zoveel soorten als branders. Het belangrijkste is echter dat je kijkt waar en hoe vaak je je pannen wil gebruiken. Natuurlijk is een aluminium pan goedkoper, maar de roestvrijstalen pannen gaan veel langer mee. Daarnaast zal een roestvrijstalen pan de warmte langer vasthouden, iets wat je brandstof kan besparen en je eten iets langer warm houdt. In de materialen-rubriek is er overigens ook meer informatie over PANNEN te vinden.
Bestek
De echte grammenjagers kijken alleen naar de grammen en niet naar de Euros. Zij zullen dan ook al snel uitkomen bij een titanium bestekset. Dergelijke sets zijn ontzettend licht van gewicht en bijzonder duurzaam. De prijs is echter ook aan de behoorlijk hoge kant. Let je minder op gewicht en meer op de prijs, dan kun je een pollepel kortzagen en gebruiken als roer- en eetlepel.
De echte grammenjagers kijken alleen naar de grammen en niet naar de Euros. Zij zullen dan ook al snel uitkomen bij een titanium bestekset. Dergelijke sets zijn ontzettend licht van gewicht en bijzonder duurzaam. De prijs is echter ook aan de behoorlijk hoge kant. Let je minder op gewicht en meer op de prijs, dan kun je een pollepel kortzagen en gebruiken als roer- en eetlepel.
Onderzetter
Het is niet altijd even makkelijk om een horizontale plek te vinden om je brander op te zetten. Een (hitte-vaste) onderzetter kan dan uitkomst bieden. Vooral ook als de ondergrond bijvoorbeeld bestaat uit sneeuw (dat smelt) of droog gras (dat brandt). Je kunt een onderzetter kopen in de buitensport-winkel, maar ook makkelijk zelf maken met wat isolotie-materialen van een doe-het-zelf-winkel.
Het is niet altijd even makkelijk om een horizontale plek te vinden om je brander op te zetten. Een (hitte-vaste) onderzetter kan dan uitkomst bieden. Vooral ook als de ondergrond bijvoorbeeld bestaat uit sneeuw (dat smelt) of droog gras (dat brandt). Je kunt een onderzetter kopen in de buitensport-winkel, maar ook makkelijk zelf maken met wat isolotie-materialen van een doe-het-zelf-winkel.
'Heat-pad'Een heat-pad is een soort onderzetter voor je gastankje. Het is een zakje, gevuld met een gelei, dat warm wordt en gedurende zo'n 15 minuten een warmte van ongeveer 50° Celsius afgeeft: vaak genoeg om ook bij extreme kou gebruik te kunnen maken van je gasbrander.
