risico's , wandelen en recreëren in de Natuur


risico's , wandelen en recreëren in de Natuur

Teken: zijn ze onschuldig of gevaarlijk?



Recreatie buitenshuis brengt behalve veel goeds ook een paar risico’s met zich mee. Ten dele komt dit doordat de mens meer naar buiten gaat in het zomerseizoen. Het komt ook doordat de overbrengers van ziektes, zoals muggen, vliegen en teken, actiever zijn wanneer het warmer is.

Deze diertjes zijn vooral actief in bossen, struikgewas en tuinen. De teken verzamelen zich op een tak of blad en als uw hond (of uzelf) hieronder door loopt laten ze zich vallen op het dier en zuigen ze zich vast in de huid. Vervolgens zuigen de teken zich vol met bloed, hierdoor zwelt hun lichaam op en wordt de teek zichtbaar/voelbaar als een klein bultje op de huid. Voor uw hond is een teek niet prettig en kan het zelfs gevaarlijk zijn, doordat sommige teken besmet zijn met gevaarlijke ziektes. Deze diertjes zijn vooral actief in bossen, struikgewas en tuinen. De teken verzamelen zich op een tak of blad en als uw hond (of uzelf) hieronder door loopt laten ze zich vallen op het dier en zuigen ze zich vast in de huid. Vervolgens zuigen de teken zich vol met bloed, hierdoor zwelt hun lichaam op en wordt de teek zichtbaar/voelbaar als een klein bultje op de huid. Voor uw hond is een teek niet prettig en kan het zelfs gevaarlijk zijn, doordat sommige teken besmet zijn met gevaarlijke ziektes. Deze diertjes zijn vooral actief in bossen, struikgewas en tuinen. De teken verzamelen zich op een tak of blad en als uw hond (of uzelf) hieronder door loopt laten ze zich vallen op het dier en zuigen ze zich vast in de huid. Vervolgens zuigen de teken zich vol met bloed, hierdoor zwelt hun lichaam op en wordt de teek zichtbaar/voelbaar als een klein bultje op de huid. Voor uw hond is een teek niet prettig en kan het zelfs gevaarlijk zijn, doordat sommige teken besmet zijn met gevaarlijke ziektes.

Welke ziektes kun je oplopen tijdens de jacht, wandelen of recreëren?

Overdraagbare ziekten door teken

Ziekte van Lyme
Bij het wandelen kun je, vooral in de duinen, in bosachtige gebieden of gebieden met struikgewas, TEKENBETEN oplopen. Een teek kan bijvoorbeeld LYME'S DISEASE overbrengen. Een andere door teken overgedragen dierziekte is TICK BORNE ENCEPHALITUS (TBE). Die komt in heel Europa voor, maar is tot op heden nog niet in de Beneluxlanden aangetroffen. Teken worden ook weer volop actief in het voorjaar. Jagers behoren  tot de groep die een grote kans heeft om een teek op te lopen. Steeds meer mensen lopen een tekenbeet op en krijgen de ziekte van Lyme. Hierbij een paar praktische tips om tekenbeten te voorkomen

  • Draag uw kleding bedekkend en sluitend
  • Kleding en schoenen eventueel behandelen met een insectenwerend middel
  • Draag met anti-tekenmiddel geïmpregneerde kleding
  • Smeer onbedekte  delen van uw huid in met een insectenwerend middel dat minimaal een percentage van 30% van de stof diethyltoluamide (DEET) bevat.
  • Controleer kleding en lichaam zowel aan het eind van de dag als de volgende dag
  • Noteer altijd zowel de datum als de plek van de tekenbeet
Ziekte van Lyme - verschijnselen

Bron: RIVM en www.eucalb.comHet eerste  signaal van de ziekte van Lyme is het ontstaan  van een rode, steeds groter wordende ringvormige huidverkleuring die tussen 3 dagen tot 3 maanden  na de tekenbeet ontstaat.  Deze rode kring, de zogenaamde Erythema migrans (EM) wordt niet altijd opgemerkt, daarnaast verschijnt er lang niet altijd een zichtbare, rode kring. Deze rode kring verdwijnt vanzelf, maar daarmee  hoeft  de lymebacterie niet verdwenen  te zijn en deze kan binnen 3 maanden  na de tekenbeet griepverschijnselen (spierpijn, hoofdpijn, koorts) en gewrichtsklachten veroorzaken. Indien u het vermoeden heeft van een besmetting met de Lymebacterie, geef dan bij een bezoek aan de huisarts duidelijk aan dat u veel in het groen bent, en u dus een hoog risico op een (onopgemerkte)  tekenbeet loopt en daarmee  kans heeft  op besmetting. Het is met de huidige bloedtesten zeer moeilijk om te bepalen of iemand de ziekte van Lyme heeft en overleg met de huisarts over de mogelijkheid om voor de zekerheid een antibioticumkuur te gegeven. 
Als de ziekte niet wordt opgemerkt en behandeld kunnen later spier – en gewrichtsontstekingen (gezwollen, pijnlijke gewrichten), heftige pijn aan arm of been, aangezichtsverlammingen, dubbelzien, neiging tot flauwvallen, hartklachten en huidproblemen ontstaan.  Aandoeningen aan de zenuwen komen het meeste  voor. De ziekte van Lyme is te behandelen met antibiotica. Hoe eerder  begonnen  wordt met de behandeling, hoe beter  de behandeling zal aanslaan. Tegen de ziekte van Lyme bouwt het menselijk lichaam geen immuniteit op, na de behandeling van een besmetting loopt u bij na een tekenbeet dus opnieuw het risico om de ziekte op te lopen.

Overdraagbare ziekten door teken

Ziekte van Lyme

De ziekte van Lyme wordt veroorzaakt door de bacterie Borrelia burgdorferi. Deze bacterie wordt verspreid door het speeksel van Ixodes-teken. De afgelopen jaren zijn Ixodes-teken in verschillende gebieden in België onderzocht, en daaruit bleek dat de Borrelia-bacterie in 10 – 40 % van de teken voorkomt.
De bacterie komt via het speeksel van de teek in het bloed van hond of mens en kan van daaruit op verschillende plekken in het lichaam ziekte veroorzaken.
Bij de mens kan de ziekte variëren van vrijwel symptoomloos tot ernstige aandoeningen. Een infectie verloopt echter zelden dodelijk.
De incubatietijd (= tijd tussen de tekenbeet en ziekte) is enkele dagen tot weken.
Wat zijn de symptomen?
Lyme kan aandoeningen aan gewrichten, huid, zenuwstelsel en hart veroorzaken. De ziekte kent drie opeenvolgende stadia bij de mens.

Bij de mens
Eerste stadium:
Binnen drie weken na de tekenbeet ontstaat een rode ringvormige plek, die geleidelijk groter wordt. De ring blijft vaak enkele maanden zichtbaar. Als in dit stadium behandeld wordt met antibiotica, wordt meestal voorkomen dat de ziekte doorzet. Als er niet behandeld wordt kan de tweede fase ontstaan, waarbij de bacterie vanaf de tekenbeet door het lichaam verspreidt. 
Tweede stadium:
Enkele weken tot enkele maanden na de tekenbeet kunnen aandoeningen van het zenuwstelsel, de gewrichten en het hart ontstaan. Dit kan leiden tot pijn in de armen of benen, hoofdpijn, dubbel zien en een aangezichtsverlamming, waardoor het ooglid niet meer sluit en de mondhoek hangt. Hartklachten zijn zeldzaam.
Derde stadium:
De neurologische verschijnselen en gewrichtsklachten worden chronisch. De huid van handen, onderarmen, onderbenen en voeten kunnen donkerrood tot paars verkleuren. In zeldzame gevallen kan Lyme tot de dood leiden.
Na maanden tot jaren kan de ziekte overgaan in de chronische vorm, waarbij de aandoening blijvend kan zijn.
 
Bij de hond
Bij de hond verloopt de ziekte vergelijkbaar als bij de mens, alleen ontbreekt het herkennen van een rode vlek op de huid rond de tekenbeet. Mogelijk ontstaat de vlek wel, maar wordt deze niet opgemerkt door de vacht.
Verder kan de hond lusteloos zijn, koorts hebben en minder eten, later gevolgd door kreupelheid. De verschijnselen zijn erg algemeen, vandaar dat nader onderzoek noodzakelijk is om de ziekte te kunnen vaststellen.
Bovendien worden vaak antistoffen tegen Borrelia in het bloed van honden gevonden, terwijl de dieren geen klachten hebben. Het is dus niet eenvoudig om de diagnose ziekte van Lyme bij honden te stellen.
Ook bij de hond is een kuur met antibiotica meestal voldoende als er vroeg genoeg kan begonnen worden met de behandeling.
Hoe is de ziekte te behandelen?
Er bestaat nog geen vaccin tegen Lyme op de markt. De ziekte kun dus enkel voorkomen door tekenbeten proberen te voorkomen. Controleer jezelf daarom na elke wandeling op teken en draag lange kledij als je in een bos gaat wandelen. Behandel je dier met het juist product om tekenbeten te voorkomen.
Gelukkig is behandelen en genezen met antibiotica in elk stadium van de ziekte wel mogelijk. De kans op herstel is groot, maar in een later stadium groeit de kans dat er chronische problemen gaan optreden.
Ga in ieder geval altijd naar de huisarts als je bij jezelf een rode vlek aantreft waar een teek gezeten heeft. Vind je een teek bij je dier, verwijder deze dan zo snel mogelijk.
Is Lyme besmettelijk?
De ziekte is niet besmettelijk. Mensen kunnen elkaar niet besmetten en kunnen ook niet besmet raken door teken te verwijderen bij andere mensen of bij honden.

Ben ik na genezing immuun?

Nee, het lichaam bouwt wel afweerstoffen op, maar dit is niet voldoende. Een tekenbeet kan dus opnieuw leiden tot Lyme. 

Babesiose

Deze ziekte wordt veroorzaakt door de parasiet Babesia die schade aanricht in de rode bloedcellen. Ziekte treedt vooral op bij dieren die pas op latere leeftijd met de parasiet in aanraking komen, dus bijvoorbeeld bij dieren die op vakantie naar een besmet gebied gaan.
                                                                                                                                                                                                                                             
Er zij verschillende babesia-soorten die in verschillende gebieden voorkomen, zoals Babesia canis in Zuid-Europa, Babesia rossi in Afrika en Babesia gibsoni in Zuid-Azië.
 
De parasiet wordt overgedragen door onder andere Dermacentorteken, zodat een dier ziek kan worden na een beet van een teek, waarbij deze zijn, met Babesia besmette speeksel, in het dier inspuit.
Bij de hond kan een Babesia-besmetting als volgt verlopen:
De incubatietijd = tijd tussen besmetting en ziekte is 1 – 2 weken.
De hond wordt sloom, wil minder of niet meer eten en krijgt koorts. Later kan de urine rood verkleuren en kan de hond last krijgen van geelzucht.
Een enkele keer kan de parasiet ook schade aanrichten in de bloedvaten van de hersenen, waardoor afwijkend gedrag en afwijkende bewegingen of verlammingen kunnen ontstaan. Deze vorm van Babesiose komt echter zelden voor.
Over het algemeen kan een dier met de juiste behandeling en medicijnen goed van een Babesia-infectie herstellen.


Ehrlichiose 

 

Deze ziekte wordt veroorzaakt door de parasiet Ehrlichia die schade aanricht in de witte bloedcellen en aan de wanden van de bloedvaten zelf.
Van belang is vooral Ehrlichia canis, een parasiet die verspreid wordt door Rhipicephalus-teken. Deze parasiet kan vooral bij honden die op vakantie zijn geweest in Afrika, Azië, Noord-Amerika of zuid-Europa ziekte veroorzaken. Bij onderzoeken van Ixodes-teken in België en Nederland bleken echter ook een deel van deze teken besmet te zijn met Ehrlichia, waardoor er ook in onze streek een kans bestaat op het oplopen van deze infectie.
 
 
Vooral de Duitse Herdershond lijkt erg gevoelig te zijn voor een infectie met Ehrlichia.
De ziekte bij de hond kan als volgt verlopen:
De incubatietijd = tijd tussen besmetting en ziekte is 5 – 20 dagen.
Eerst treedt de acute fase op met koorts, braken,benauwdheid, niet willen eten, sloomheid en soms makkelijk bloeden. Deze fase duurt 2 – 4 weken.
Dan volgt een periode zonder verschijnselen, de hond lijkt opgeknapt.
Aansluitend kan een chronische fase aanbreken. Dit gebeurt echter niet bij alle honden, en is onder andere afhankelijk van de weerstand en conditie van de hond.
De ernst van de chronische fase kan variëren, en kan mild of ernstig verlopen.
De ernstige vorm van de chronische fase kan gepaard gaan met bloeden, bv uit de neus, ontstekingen aan de ogen, kreupel lopen, zenuwverschijnselen en vocht vasthouden in de poten of kop. Het risico op doodbloeden is aanwezig, net als het risico dood te gaan aan een bijkomende infectie met een andere ziektekiem.
Als een infectie met Ehrlichia is vastgesteld, kan deze behandeld worden met antibiotica en andere medicijnen, die dan enkele weken lang gegeven moeten worden.              
                                                           

Tick-borne encefalitis 

Deze ziekte wordt veroorzaakt door een virus dat verspreid kan worden door Ixodes-teken die voorkomen in Scandinavië en Centraal-Europa. Besmetting kan optreden tijdens een bezoek aan deze gebieden. In West-Europa komt de ziekte niet voor.
Bij de mens verloopt de ziekte als volgt:
De incubatietijd = tijd tussen besmetting en ziekte is ongeveer 14 dagen.
Als eerste treedt er koorts, hoofdpijn, misselijkheid en braken op. Later kunnen er in ernstige gevallen verschijnselen van hersenvliesontsteking ontstaan, zoals nekpijn, verergering van de hoofdpijn en verlammingen.
In zeldzame gevallen kan dit tot de dood leiden.
In geval van besmetting kan binnen 4 dagen een antiserum worden toegediend, waardoor de infectie gestopt wordt.

Brengen teken ook nog andere ziektes over?

Ja, maar vrijwel niet in onze streken. Tussen het oosten van Frankrijk en Rusland komt ook Frühsommer-Meningo-encephalitis (FSME) voor. Eén tot twee weken na de beet treedt tijdelijk koorts op. De koorts kan zich later herhalen, maar dan ook nog met neurologische verschijnselen (encephalitis). Is de ziekte eenmaal opgetreden, dan is geen behandeling met medicijnen mogelijk. Voorkomen is wel mogelijk, mits een arts binnen vier dagen na de beet afweerstoffen kan toedienen.
In landen rondom de Middellandse Zee brengen teken ook Fièvre boutonneuse over. Op de plaats van de tekenbeet verschijnt eerst een klein zweertje. Daarna volgen koorts en rode vlekjes, eerst op de handpalmen en voetzolen, en later over het hele lichaam. De ziekte wordt behandeld met het antibioticum doxycycline.   
 

Besluit:

-Voor de mens: probeer contact met de teken te vermijden en controleer jezelf als je in de natuur geweest bent
-Voor de hond: gebruik de juiste preventieve druppels. Makkelijk aan te brengen in de nek
-Ga naar de dierenarts om de juiste producten te vragen voor uw huisdier
-Pas op voor de kat, sommige preparaten zijn echt dodelijk
-Geen enkel product werkt 100%, Controleer dus uw huisdier en verwijder zo snel mogelijk de teken           
-Heeft uw huisdier enige van de voorvernoemde symptomen, neem dan contact op met uw dierenarts voor de nodige behandeling
-Uit recent onderzoek blijkt dat er dikwijls een menginfectie voorkomt van zowel Lyme als Ehrlichiose


Een teek verwijderen; zie de You tube video film hoe dit het beste kunt doen.

Vossenlintworm


Een hele andere ziekte is de VOSSENLINTWORM (Echinococcus multilocularis). In Oost-Groningen en Zuid-Limburg zijn hiermee besmette vossen gevonden. Eitjes gelegd door de vossenlintworm komen met de vossenpoep in de natuur terecht, waar zij bijvoorbeeld eetbare paddestoelen of bramen kunnen besmetten. Bij mensen die de eitjes binnen krijgen kan zich een gevaarlijke blaasworm ontwikkelen. Tot op heden zijn er echter nog geen ziektegevallen in Nederland bekend van mensen die zich in Nederland besmet hebben.
De wandelaar die even uitrust langs de slootkant en daar op een grassprietje kauwt, zou zich mogelijkerwijze kunnen besmetten met LEVERBOT (Fasciola hepatica). In Nederland is dit waarschijnlijk nog nooit gebeurd, maar in Frankrijk hebben mensen zich besmet door het eten van waterkers. Leverbotinfectie is een ziekte die wel bij veel herkauwers voorkomt in Nederland. De leverbot vermenigvuldigt zich in een tussengastheer, het zoetwaterslakje Lymnea truncata. De slak laat 'eitjes' achter op gras. Dieren raken besmet door het eten van dit gras. Dit is voor mensen ook mogelijk.
Preventie:
  • Draag beschermende kleding tegen teken, maar vooral: controleer het lichaam na een wandeling op de aanwezigheid van teken. Teken kunnen tijdens de wandeling, zonder dat je het merkt, vanaf je kleren gemakkelijk een heel eind over je lichaam kruipen. Verwijder een aanwezige teek zo snel mogelijk.
  • In de gebieden waar de vossenlintworm geconstateerd is: eet geen ongewassen bessen, bramen of paddestoelen, vermijd contact met (dode) vossen en vossenholen.
  • In weilanden waar herkauwers lopen én waar slakken kunnen zijn is het beter om niet te kauwen op gras, veldzuring e.d.